Xét nghiệm điện di miễn dịch chuỗi Kappa, Lambda là một kỹ thuật huyết thanh học quan trọng, giúp phát hiện, định lượng và xác định loại chuỗi nhẹ miễn dịch bất thường trong huyết thanh hoặc nước tiểu. Đây là xét nghiệm có giá trị cao trong chẩn đoán và theo dõi các bệnh lý tăng sinh tế bào plasma, đặc biệt là đa u tủy xương (Multiple Myeloma), bệnh chuỗi nhẹ (Light Chain Disease) và amyloidosis AL. Tại Phòng khám Chẩn đoán Medic Sài Gòn, xét nghiệm này được thực hiện bằng hệ thống điện di miễn dịch cố định hiện đại, giúp phân tích chính xác sự mất cân bằng giữa chuỗi Kappa và Lambda, hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán sớm các rối loạn dòng tế bào plasma và theo dõi hiệu quả điều trị lâu dài.
1. Xét nghiệm điện di miễn dịch chuỗi Kappa, Lambda là gì?
Các globulin miễn dịch (immunoglobulin – Ig) hay còn gọi là kháng thể là protein do tế bào plasma trong tủy xương sản xuất để giúp cơ thể chống lại vi khuẩn và virus. Mỗi kháng thể gồm hai chuỗi nặng (heavy chains) và hai chuỗi nhẹ (light chains), trong đó chuỗi nhẹ có hai loại: Kappa (κ) và Lambda (λ).
Bình thường, cơ thể sản xuất cả hai loại chuỗi này với tỷ lệ cân bằng Kappa/Lambda ổn định. Tuy nhiên, khi xuất hiện một dòng tế bào plasma bất thường – chẳng hạn như trong đa u tủy xương hoặc bệnh chuỗi nhẹ, các tế bào này sẽ tăng sinh đơn dòng và chỉ sản xuất quá mức một loại chuỗi duy nhất (chỉ Kappa hoặc chỉ Lambda).
Xét nghiệm điện di miễn dịch chuỗi Kappa, Lambda
Xét nghiệm điện di miễn dịch chuỗi Kappa, Lambda giúp:
- Phát hiện sự xuất hiện của một dòng kháng thể đơn dòng (monoclonal gammopathy).
- Định lượng nồng độ từng loại chuỗi Kappa và Lambda.
- Xác định loại chuỗi bất thường (Kappa hay Lambda).
Kết quả xét nghiệm giúp bác sĩ phân biệt giữa tăng globulin đa dòng (do viêm hoặc bệnh gan) với tăng globulin đơn dòng (do bệnh lý ác tính của dòng plasma), đồng thời hỗ trợ theo dõi đáp ứng điều trị và phát hiện tái phát sau khi điều trị bệnh lý u tủy.
2. Phương pháp thực hiện xét nghiệm điện di miễn dịch chuỗi Kappa, Lambda
Phương pháp này kết hợp kỹ thuật điện di protein và miễn dịch học đặc hiệu, giúp nhận diện chính xác loại chuỗi miễn dịch trong mẫu huyết thanh hoặc nước tiểu.
Nguyên lý thực hiện:
Điện di huyết thanh:
- Dòng điện được sử dụng để tách các protein huyết thanh dựa trên điện tích và kích thước phân tử.
- Quá trình này phân tách rõ ràng các nhóm protein: albumin, alpha, beta và gamma globulin.
Miễn dịch cố định (Immunofixation):
- Sau khi tách protein, hệ thống sẽ phủ lên gel các kháng thể đặc hiệu để nhận diện từng loại immunoglobulin (IgG, IgA, IgM) cùng chuỗi nhẹ Kappa và Lambda.
- Các kháng thể này gắn kết với chuỗi tương ứng, tạo ra các dải kết tủa hiển thị rõ ràng.
- Bằng cách quan sát mô hình các dải này, bác sĩ có thể xác định xem có tồn tại một dòng tế bào plasma bất thường tiết ra một loại kháng thể đơn dòng hay không.
Phân tích kết quả:
- Nếu xuất hiện một dải hẹp, rõ ràng, đơn độc, điều đó cho thấy có một dòng tế bào plasma bất thường (monoclonal).
- Ngược lại, nếu các dải protein phân bố lan tỏa, không tập trung, đó là tăng globulin đa dòng – thường gặp trong nhiễm trùng, viêm mạn tính hoặc bệnh gan.
Có thể bạn cần:
Xét nghiệm ANA chẩn đoán bệnh tự miễn tại Phòng khám Medic Sài Gòn
3. Khi nào cần làm xét nghiệm điện di miễn dịch chuỗi Kappa, Lambda?
3.1. Khi nghi ngờ bệnh lý tăng sinh tế bào plasma (Plasma Cell Dyscrasia)
Bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm này khi có nghi ngờ các bệnh sau:
- Đa u tủy xương (Multiple Myeloma): Bệnh ác tính do sự tăng sinh đơn dòng của tế bào plasma trong tủy xương.
- MGUS (Monoclonal Gammopathy of Undetermined Significance): Tình trạng tăng protein đơn dòng nhưng chưa có triệu chứng ác tính.
- Bệnh chuỗi nhẹ (Light Chain Disease): Tế bào plasma chỉ sản xuất chuỗi nhẹ, không kèm chuỗi nặng.
- Amyloidosis AL (bệnh lắng đọng chuỗi nhẹ): Chuỗi nhẹ bất thường lắng đọng tại mô, gây tổn thương thận, tim, gan.
- Macroglobulinemia Waldenström: Rối loạn dòng lympho B tiết ra IgM đơn dòng.
3.2. Khi có kết quả bất thường trên điện di protein huyết thanh (SPEP)
Nếu kết quả SPEP (Serum Protein Electrophoresis) cho thấy có một dải protein đơn dòng nhưng chưa xác định được bản chất, bác sĩ sẽ yêu cầu điện di miễn dịch cố định chuỗi Kappa/Lambda để xác định loại kháng thể bất thường.
Điện di protein huyết thanh (SPEP)
3.3. Khi phát hiện protein bất thường trong nước tiểu
Ở bệnh nhân có protein Bence-Jones trong nước tiểu, xét nghiệm này giúp xác định loại chuỗi nhẹ (Kappa hay Lambda) đang được bài tiết, từ đó hỗ trợ chẩn đoán bệnh lý u tủy.
3.4. Theo dõi điều trị và phát hiện tái phát
Xét nghiệm điện di miễn dịch được sử dụng định kỳ để:
- Đánh giá hiệu quả điều trị bệnh đa u tủy xương.
- Phát hiện sớm tình trạng tái phát hoặc tiến triển bệnh.
- Theo dõi sự biến mất hoặc tái xuất hiện của dải đơn dòng sau điều trị.
3.5. Khi có triệu chứng gợi ý bệnh lý ác tính dòng plasma
Người bệnh có thể được chỉ định xét nghiệm nếu xuất hiện các dấu hiệu:
- Mệt mỏi, thiếu máu không rõ nguyên nhân.
- Đau xương, đặc biệt ở cột sống, xương sườn.
- Gãy xương bệnh lý.
- Nhiễm trùng tái phát, suy giảm miễn dịch.
- Suy thận hoặc tăng canxi máu không giải thích được.
4. Ý nghĩa và giá trị của xét nghiệm
- Phát hiện sớm bệnh lý đơn dòng: Xác định chính xác sự hiện diện của chuỗi Kappa hoặc Lambda bất thường, giúp chẩn đoán sớm các rối loạn tế bào plasma.
- Phân biệt tăng globulin đa dòng và đơn dòng: Giúp bác sĩ loại trừ các nguyên nhân tăng protein huyết thanh do viêm, nhiễm trùng hay bệnh gan.
- Theo dõi đáp ứng điều trị: Kiểm tra xem nồng độ chuỗi bất thường có giảm sau điều trị hay không.
- Phát hiện tái phát bệnh: Giúp theo dõi lâu dài bệnh nhân đa u tủy xương hoặc amyloidosis sau điều trị.
5. Ưu điểm khi thực hiện xét nghiệm tại Medic Sài Gòn Đà Nẵng
- Hệ thống thiết bị hiện đại: Ứng dụng công nghệ điện di miễn dịch tự động, đảm bảo độ chính xác cao.
- Phân tích chuyên sâu: Đội ngũ bác sĩ chuyên ngành huyết học – sinh hóa trực tiếp đánh giá kết quả và tư vấn.
- Quy trình lấy mẫu an toàn, nhanh chóng: Mẫu máu hoặc nước tiểu được xử lý khép kín, tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế.
- Tư vấn điều trị toàn diện: Kết hợp kết quả điện di miễn dịch với các xét nghiệm khác như SPEP, UPEP, Free Light Chain (FLC) để đưa ra chẩn đoán toàn diện.
- Phù hợp cho cả bệnh nhân nội trú và ngoại trú, người Việt và người nước ngoài.
Xem thêm:
At-Home Laboratory Sample Collection Service for Expatriates
6. Lưu ý khi làm xét nghiệm
- Người bệnh không cần nhịn ăn trước khi lấy mẫu máu.
- Cần thông báo cho bác sĩ về thuốc đang sử dụng hoặc bệnh lý mạn tính vì có thể ảnh hưởng đến kết quả.
- Kết quả xét nghiệm phải được diễn giải bởi bác sĩ chuyên khoa, không nên tự đọc hoặc so sánh riêng lẻ.
- Trong trường hợp kết quả nghi ngờ, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm bổ sung như định lượng chuỗi nhẹ tự do (Free Light Chain Assay) hoặc sinh thiết tủy xương để khẳng định chẩn đoán.
Xét nghiệm điện di miễn dịch chuỗi Kappa, Lambda là công cụ chẩn đoán quan trọng giúp bác sĩ phát hiện sớm các rối loạn dòng tế bào plasma, đánh giá hiệu quả điều trị và theo dõi tái phát bệnh ác tính huyết học. Tại Phòng khám Chẩn đoán Medic Sài Gòn, chúng tôi luôn chú trọng đầu tư trang thiết bị hiện đại, quy trình đạt chuẩn và đội ngũ chuyên môn cao để mang lại kết quả xét nghiệm nhanh chóng – chính xác – tin cậy, hỗ trợ tối đa cho công tác điều trị và theo dõi sức khỏe của người bệnh.
